Pytania i odpowiedzi

Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania na temat nadużyć seksualnych: Na czym to polega i jak do tego dochodzi? Co możesz zrobić, gdy przypuszczasz lub podejrzewasz, że doszło do nadużycia? Jaka pomoc jest dostępna dla osób pokrzywdzonych? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz tutaj. Oprócz tego udostępniamy informacje dotyczące ingerencji seksualnych wśród dzieci i młodzieży oraz przemocy seksualnej w Internecie.

    Na tym to polega

    Nadużyciem seksualnym lub przemocą seksualną wobec dzieci lub młodzieży jest każda czynność o charakterze seksualnym, która jest podejmowana w stosunku do lub wobec dzieci i młodzieży wbrew ich woli bądź na którą dziecko lub młody człowiek nie jest w stanie świadomie wyrazić zgody ze względu na ograniczenia fizyczne, psychiczne, umysłowe bądź językowe. Sprawca bądź sprawczyni wykorzystuje przy tym swoją pozycję władzy lub autorytetu, aby zaspokoić własne potrzeby kosztem dziecka.

    Ta społeczno-naukowa definicja odnosi się do wszystkich osób niepełnoletnich. W przypadku osób w wieku poniżej 14 lat zasadniczo przyjmuje się, że nie są w stanie wyrazić zgody na czynności o charakterze seksualnym. Takie czynności zawsze należy kwalifikować jako przemoc seksualną, nawet gdyby dziecko wyraziło zgodę.

    Trudno określić na podstawie dostępnych danych, jak często dochodzi w Niemczech do nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży. Strona internetowa Niezależnego Pełnomocnika ds. nadużyć seksualnych wobec dzieci podsumowuje obecny stan wiedzy na temat częstotliwości występowania nadużyć seksualnych.

    Chcesz wiedzieć więcej? Przydatne informacje na temat prawa i karalności nadużyć seksualnych znajdziesz tutaj.

    Przemoc seksualna lub na tle seksualnym wobec dzieci i młodzieży to inne określenia nadużyć seksualnych. W Niemczech używa się pojęć „nadużycia seksualne” lub „molestowanie seksualne dzieci” w przestrzeni publicznej, w mediach i w polityce.
    W kodeksie karnym jest również mowa o nadużyciach seksualnych. W odróżnieniu od zwyczajowego języka, kodeks określa w ten sposób jedynie karalne formy przemocy seksualnej.

    Eksperci z poradni i świata nauki mówią często o przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży. To sformułowanie podkreśla, że chodzi tu o przemoc realizowaną w sferze seksualnej. Użyte tu również pojęcie przemocy na tle seksualnym idzie o krok dalej. Wskazuje bowiem wyraźnie, że w przypadku takich czynów w celu stosowania przemocy wykorzystywana jest seksualność.

    Istnieje wiele czynności, które są kwalifikowane i odbierane jako przekroczenie granic lub przemoc na tle seksualnym. Nie wszystkie czynności są karalne. Mimo tego pewne jest, że: to, czy dziecko lub młoda osoba odbiera daną sytuację jako ingerencję i cierpi z powodu jej konsekwencji, nie zależy od tego, czy dana czynność była karalna.

    Przemoc seksualna zaczyna się od ingerencji seksualnej. Z reguły nie są to zdarzenia karalne. Są to na przykład następujące sytuacje:

    • Ktoś naprzykrza się dziecku lub obraża je, używając słów o charakterze seksualnym.
    • Ktoś bardzo uważnie obserwuje dziecko, spoglądając przy tym na przykład specjalnie na miejsca intymne, pupę lub biust.
    • Ktoś przelotnie dotyka dziecka przez ubranie, na przykład miejsc intymnych lub biustu.

    Jeśli ta osoba postępuje tak nieumyślnie, jest to przekroczenie granic. Wtedy ważne jest, aby przeprosiła dziecko.

    Nadużycie karalne ma miejsce wtedy, gdy osoba dorosła lub dorastająca dopuszcza się czynności seksualnych na ciele dziecka. Są to na przykład sytuacje, w których osoba ta każe dziecku zaspokajać swoje potrzeby, dotyka genitaliów dziecka lub całuje dziecko z językiem. Przy ciężkich nadużyciach seksualnych dochodzi do penetracji waginalnej, oralnej lub analnej. To znaczy: sprawca lub sprawczyni wchodzi w ciało dziecka.

    Istnieją jednak również karalne rodzaje nadużycia, które nie są bezpośrednio związane z ciałem dziecka. Na przykład: gdy ktoś masturbuje się na oczach dziecka, rozbiera się, celowo pokazuje dziecku pornograficzne zdjęcia lub filmy bądź namawia do czynności seksualnych przed kamerą internetową. Fotografowanie lub filmowanie czynności będących nadużyciem to szczególna forma nadużycia seksualnego.

    Przemoc seksualna ma miejsce najczęściej tam, gdzie dziecko zna sprawcę lub sprawczynię, a więc w bliskim otoczeniu dzieci i młodzieży. Może to być krąg przyjaciół i znajomych rodziny, sąsiedztwo, a także sama rodzina. Dzieci i młodzież doświadczają przemocy seksualnej również w placówkach edukacyjnych, sportowych i rozrywkowych.

    Przemoc seksualna ze strony nieznajomego sprawcy lub sprawczyni to raczej wyjątek w świecie analogowym, ale nie w Internecie. Zakłada się, że w tym kontekście liczba nieznajomych sprawców i sprawczyń rośnie. Ze względu na intensywne i często bardzo osobiste rozmowy na czacie dzieci i młodzież mogą łatwo odnieść wrażenie, że osoby, z którymi są w kontakcie, nie są obce. To utrudnia im dostrzeganie zagrożenia.

    Zorganizowana przemoc na tle seksualnym oznacza szczególnie ciężką formę molestowania seksualnego dzieci. Za przemocą zorganizowaną stoi wielu sprawców lub nawet całe siatki sprawców, a dzieci są na przykład wykorzystywane również komercyjnie.

    Przemoc zorganizowana może mieć również zabarwienie ideologiczne. Może mieć charakter satanistyczny, religijny lub ultraprawicowy. Służy to między innymi do rzekomego uzasadnienia przemocy, przywiązania osób pokrzywdzonych do grupy i zintensyfikowania czynności. Przemoc z takim zabarwieniem ideologicznym nazywa się przemocą rytualną.

    Chcesz wiedzieć więcej? Przydatne informacje na temat zorganizowanej przemocy na tle seksualnym i przemocy rytualnej oraz na temat ofert pomocy znajdziesz tutaj.

    Tak do tego dochodzi

    Przemoc seksualna może dotyczyć wszystkich dzieci i młodych osób – niezależnie od płci, wieku, pochodzenia społecznego lub kulturowego. Dziewczynki stanowią około dwie trzecie pokrzywdzonych, chłopcy jedną trzecią.

    Szczególnym ryzykiem jest niepełnosprawność: dzieci i młodzież z niepełnosprawnością poznawczą i/lub fizyczną są znacznie bardziej zagrożone nadużyciami, a przez to pozostawieniem samym sobie. Również dzieci i młodzi ludzie, którzy mieszkają bez rodziców lub stałych bliskich osób w stacjonarnych placówkach opiekuńczych dla dzieci, młodzieży i osób niepełnosprawnych bądź w klinikach psychiatrycznych, są szczególnie narażeni na nadużycia seksualne.

    Dotyczy to także dzieci i młodzieży z historią ucieczki, dzieci i młodzieży, których rodzice lub opiekunowie mają ograniczone możliwości zapewnienia ochrony, a także dzieci i młodzieży z rodzin o bardzo wyraźnie ukształtowanym tradycyjnym podziale ról płci i autorytatywnym stylu wychowania. Lepiej chronione są dzieci, którym dobrze się powodzi, które są zaopatrzone emocjonalnie i fizycznie oraz są informowane o tematach seksualnych odpowiednio do wieku.

    Często nadużyć seksualnych wobec dzieci dopuszczają się mężczyźni i młodzież płci męskiej. Dzieci doświadczają jednak przemocy seksualnej również ze strony kobiet i młodzieży płci żeńskiej.

    Nie ma jednolitego profilu sprawcy. Molestujący mężczyźni pochodzą ze wszystkich warstw społecznych. Prowadzą hetero- lub homoseksualny styl życia i nie różnią się wyglądem zewnętrznym od mężczyzn, którzy nie dopuszczają się nadużyć.

    Molestujące kobiety dotychczas były obiektem niewielu badań w Niemczech. Nadużycia seksualne ze strony kobiet są szkodliwe dla osób pokrzywdzonych w takim samym stopniu, jak ze strony mężczyzn; czyny są porównywalne. Należy jednak założyć, że nadużycia seksualne ze strony kobiet są rzadziej wykrywane, ponieważ trudno uwierzyć, że kobiety mogą dopuszczać się takich czynów.
     

    Przemoc seksualna wobec dzieci i młodzieży nie jest nieumyślna ani nie wynika z nadarzających się okoliczności. Większość sprawców i sprawczyń postępuje mniej lub bardziej świadomie i planowo, w związku z czym mówi się o „strategiach sprawcy”. Strategie te odnoszą się do zainicjowania czynu, jego wykonania, ale także dokładania starań w celu jego ukrywania.

    Sprawcy i sprawczynie manipulują przy tym zarówno ofiarą, aby wymusić jej uległość i nie dopuścić do tego, by komukolwiek się zwierzyła, jak i jej ochronnym środowiskiem. Tylko wtedy, gdy uda się wystarczająco zmanipulować opinią tego otoczenia, rodziców lub gronem współpracowników w placówkach, czyny mogą być realizowane bez przeszkód, bez wzbudzania podejrzeń. Inaczej wygląda sytuacja, gdy sprawcy i sprawczynie wyszukują swoje ofiary w Internecie: mogą skoncentrować się wyłącznie na dziecku lub młodej osobie i praktycznie nie muszą się martwić, że zostaną wykryci przez bliskich ofiary.

    Większość sprawców i sprawczyń nie działa spontanicznie, tylko w sposób planowy i wyrachowany, w związku z czym mówi się o „strategiach sprawcy”. Wybierają dzieci i młodzież w sposób celowy, szukając punktów zaczepienia i słabych stron. Albo koncentrują się na dzieciach i młodych osobach, których zaufanie i przychylność już mają lub mogą łatwo zyskać.

    Dopuszczanie się nadużyć seksualnych wobec dzieci lub młodzieży wynika z różnych przyczyn. Ważnym motywem takich czynów jest chęć wykorzystania władzy i zdobycia poczucia wyższości poprzez dokonanie tego czynu.

    W przypadku niektórych sprawców, rzadko sprawczyń, dochodzi do tego pedofilia – preferowanie kontaktów seksualnych z dziećmi. To znaczy, że – w odróżnieniu od większości sprawców i sprawczyń – osoby te nie odczuwają pociągu seksualnego do dorosłych lub odczuwają go w minimalnym stopniu. Pojawiające się w przestrzeni publicznej przekonanie: „to przecież totalnie chore!” jest błędne. Oprócz tego dzieci i młodzież mogą zrozumieć to w taki sposób, że sprawca lub sprawczyni tak naprawdę nie odpowiada za swój czyn. Nawet jeśli w wyjątkowych przypadkach za ingerencją seksualną kryje się zaburzenie, sprawca lub sprawczyni zawsze samodzielnie ponosi odpowiedzialność za swoje zachowanie.

    Sprawcy i sprawczynie nie chcą, aby ktoś zauważył ich nadużycie. Aby to się udało, nadużywają nie tylko zaufania dziecka, ale także jego otoczenia. Dbają o to, aby nikt nie posądził ich o taki czyn, i zachowują się jak osoby na przykład szczególnie opiekuńcze, uważne i uczynne.

    Często sprawcy lub sprawczynie występują także z pozycji władzy. Skutkiem tego otoczenie może nie zwracać uwagi, bagatelizować dostrzeżone zachowania lub nie podjąć żadnych działań – nawet gdy nadużycie zostanie wykryte i nazwane po imieniu. Szczególnie w przypadku gdy do nadużyć dochodzi w rodzinie, otoczenie ma trudności z rozpoznaniem i zakończeniem tej sytuacji: członkowie rodziny są związani emocjonalnie ze sprawcą lub sprawczynią i boją się zniszczenia rodziny oraz potępienia w społeczności.

    Wielu sprawców i sprawczyń pracuje w zawodach, które umożliwiają dyskretne przebywanie w pobliżu dzieci. Wykorzystują dobrą opinię uznanych placówek pedagogicznych, sportowych lub religijnych, w których pracują, oraz zaufanie okazywane im przez rodziców. Często odznaczają się zręcznością pedagogiczną i zyskują popularność wśród dzieci oraz współpracowników lub w zespole. Dzięki temu początkowo nikt nie wierzy pogłoskom o niewłaściwym zachowaniu.

    Mnóstwo osób zadaje sobie to pytanie. Szczególnym obciążeniem jest sytuacja, w której osoby poszukujące porady dobrze znają potencjalnego sprawcę lub potencjalną sprawczynię.

    W każdym razie: zachowaj spokój i nie rozmawiaj od razu z daną osobą o swoich podejrzeniach, tylko zapewnij sobie wsparcie. Zanim potencjalny sprawca sprawczyni dowie się o podejrzeniach, należy zapewnić ochronę dla dziecka lub nastolatka. W przeciwnym razie istnieje poważne ryzyko, że sprawca lub sprawczyni będzie wywierać presję na dziecko lub młodego człowieka, zmuszając tym samym do milczenia. Dotyczy to niestety również osób z własnej rodziny, kręgu przyjaciół lub znajomych, kolegów/koleżanek oraz wszystkich innych osób z własnego otoczenia.

    Przypuszczenia i podejrzenia?

    Trudno jest rozpoznać nadużycie seksualne. Obrażenia u dzieci lub młodzieży, które jednoznacznie wskazują na nadużycie seksualne, są niestety rzadkie. Nie ma także innych cech charakterystycznych, które występowałyby w każdym przypadku i stanowiłyby jednoznaczne wskazówki. Dorośli powinni jednak zawsze zwrócić baczną uwagę, gdy w dziecku lub młodej osobie nastąpią znaczne zmiany.

    Niektóre dzieci i nastolatkowie stają się bardzo bojaźliwi albo agresywni. Inni mają trudności z koncentracją i pojawiają się problemy w szkole. Z kolei inni próbują robić wszystko tak, jak trzeba, i nie zwracają na siebie uwagi swoim zachowaniem. Często pokrzywdzone dzieci i nastolatkowie odsuwają się od innych. Wiele osób choruje. Dokuczają im na przykład bóle głowy lub bóle brzucha. Źle sypiają lub pojawiają się choroby skóry. Niektóre same zadają sobie ból i okaleczają się. Inne jedzą bardzo mało lub o wiele za dużo. Niektórzy nastolatkowie biorą narkotyki, piją alkohol lub wpadają w inne uzależnienia.

    Zachowania nacechowane seksualnie mogą również wskazywać na nadużycie seksualne. Zachowanie jest nacechowane seksualnie, jeśli nie pasuje do wieku osoby niepełnoletniej i/lub narusza granice innych osób. Każdy z tych symptomów może mieć także inne przyczyny. Ważne, aby dorośli poważnie traktowali zmiany u dzieci i nastolatków oraz podejmowali z nimi rozmowę na ten temat.

    Spróbuj zdobyć zaufanie dziecka. Na to potrzeba czasu. Zorganizujcie coś wspólnie i zapytaj dziecko, co u niego. Zaoferuj dziecku rozmowę, jeśli ma problemy. Możesz także powiedzieć dziecku, że się martwisz – na przykład dlatego, że wygląda na smutne lub że się zmieniło. Daj dziecku czas, aby zaczęło opowiadać samo z siebie. Nie naciskaj na dziecko; zamiast tego częściej szukaj okazji do rozmowy. Wyjaśnij, że czasem istnieją tajemnice, z którymi czujemy się źle, i że o takich tajemnicach można rozmawiać.

    Nie uprzedzaj się. Otwórz się na inne wyjaśnienia swoich obserwacji lub dziwnych odczuć. Nadużycie to tylko jedno z możliwych wyjaśnień. Aby się nie uprzedzać, warto także unikać zadawania zamkniętych pytań. Pytania zamknięte to takie, na które dziecko może odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Pytaniem zamkniętym byłoby na przykład: „Czy ta osoba sprawiła ci ból?”. Takie pytania nadają określony kierunek i mogą prowadzić do wywierania wpływu na dziecko, które „spełni” wskazane oczekiwania.

    Dla celów ewentualnego postępowania sądowego ogromnie ważne jest, aby w miarę możliwości nie wywierać wpływu na dziecko. Zdarza się, że dziecko odpowiada raz tak, a innym razem inaczej, co może wywołać uczucie niepewności u osoby pomagającej. Natomiast pytania otwarte („Jak się czujesz?”, „Co robiliście razem?”, „Co się wtedy wydarzyło?”) pomagają dziecku opowiedzieć o sytuacji własnymi słowami, a Tobie ustalić możliwości i punkty zaczepienia dla wsparcia.

    Pamiętaj przy zadawaniu pytań otwartych: Nie naciskaj na dziecko, aby mówiło o czymś, jeśli tego nie chce. Takie postępowanie wywiera presję na dziecko. Wiele dzieci nie opowie wtedy już niczego i zachowa milczenie na temat nadużycia. Albo powie coś, co dorośli chcą usłyszeć, starając się w ten sposób spełnić oczekiwania.

    Gdy dziecko opowiada o nadużyciu, nie pytaj o szczegóły. Prawidłowego sposobu dopytywania trzeba się nauczyć, a zatem lepiej pozostawić je specjalistom. Pamiętaj, że chcesz pomóc dziecku, a nie udowodnić winę sprawcy lub sprawczyni.

    W rozmowach z nastolatkami należy postępować tak samo: tak jak w kontakcie z dziećmi, z nastolatkami trzeba także uwzględnić indywidualny rozwój i doświadczenie życiowe.

    Powiedz dziecku, że mu wierzysz, i pochwal je za odwagę. Podkreśl wyraźnie, że jesteś po jego stronie. Zachowaj spokój i nie działaj pochopnie. Uświadom sobie, że czujesz potrzebę działania, ale dla dziecka pierwszy krok został już wykonany: nie jest już samo ze swoimi przeżyciami. Daj sobie czas na zastanowienie się nad właściwymi krokami. Powiedz dziecku, że musisz się zastanowić, co teraz należy zrobić, aby mu pomóc. We właściwym czasie poinformuj dziecko o planowanych krokach. Postaraj się przekonać je do swojego planu. Nie obiecuj, że zachowasz wszystko dla siebie. Wtedy nie będziesz mieć możliwości, aby mu pomóc. Ważne jest spisanie wszystkich spostrzeżeń i wypowiedzi dziecka.

    W przypadku nastolatków istotne jest włączenie ich w większym stopniu w prowadzone postępowanie. W ten sposób mogą wzmocnić swoje poczucie samostanowienia.

    Nie, nikt nie musi zgłaszać podejrzenia na policję. O tym, czy sprawa zostanie zgłoszona, powinno zdecydować pokrzywdzone dziecko lub pokrzywdzony nastolatek bądź nastolatka oraz ich opiekunowie, o ile sami nie są podejrzani. Jeśli jednak obawiasz się, że zdrowie lub życie dziecka jest bezpośrednio zagrożone, zawiadom policję.

    Nie podejmuj żadnych działań na własną rękę i poszukaj wsparcia profesjonalisty. Najlepiej zwróć się do lokalnej poradni, która specjalizuje się w dziedzinie nadużyć seksualnych. Pracownicy takich poradni mają bardzo dobre rozeznanie i będą Ci towarzyszyć we wszystkich kolejnych krokach. Adresy specjalistycznych poradni w Twojej okolicy są dostępne w rubryce „Znajdź pomoc“.

    Aby uporządkować informacje i uzyskać wstępną ocenę sytuacji, możesz także bezpiecznie skontaktować się z telefonem zaufania ds. nadużyć seksualnych. Konsultanci telefonu zaufania wysłuchają, podadzą wskazówki i odpowiednie miejsca do kontaktu w Twojej okolicy.

    W razie podejrzenia nadużycia seksualnego w rodzinie należy w odpowiednim momencie włączyć również Jugendamt, a w razie potrzeby również sąd rodzinny. Instytucje te mogą zastosować wiążące środki pomocy i podjąć kroki na rzecz zapewnienia ochrony dla dziecka. W razie poważnego zagrożenia skontaktuj się bezpośrednio z miejscowym Jugendamtem, sądem rodzinnym lub z policją, jeśli obawiasz się, że dziecko jest obiektem przemocy seksualnej. Możesz to zrobić również anonimowo.

    Konsultant telefonu zaufania daje Ci czas na opowiadanie. Słucha i dopytuje, jeśli coś jest niejasne. Te dodatkowe pytanie są ważne, aby specjalista po drugiej stronie słuchawki mógł lepiej zrozumieć i ocenić całą sytuację.

    Podczas rozmowy masz czas na uporządkowanie wszystkich informacji i zastanowienie się, co chcesz i możesz zrobić w następnej kolejności. Otrzymasz wskazówki i podpowiedzi dotyczące dalszego postępowania. Jeśli chcesz, specjalista wskaże Ci również odpowiednie możliwości wsparcia w Twojej okolicy na wszystkich kolejnych etapach. Przedstawi Ci także ocenę sytuacji dziecka, jeśli podejrzewasz, że doszło do nadużycia seksualnego.

    Konsultant telefonu zaufania nie podaje policji żadnych informacji. Doradztwo jest poufne i anonimowe.

    Ingerencje seksualne wśród dzieci i młodzieży

    Przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży dopuszczają się nie tylko dorośli, ale w znacznej mierze również sami nastolatkowie. Dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym także wykazują zachowania naruszające granice seksualne w rodzinie, sąsiedztwie, placówce opiekuńczej, szkole, społeczności kościelnej, na wyjazdach wakacyjnych lub w klubie sportowym.

    Ingerencje seksualne mają bardzo różną intensywność: sięgają od jednorazowych lub mniej intensywnych interwencji, takich jak na przykład ściągnięcie spodenek na lekcji w-f, do intensywnych naruszeń, takich jak na przykład zmuszenie dziecka do polizania penisa innego chłopca. Niektóre ingerencje seksualne przypominają wręcz czyny dorosłych sprawców lub sprawczyń pod względem realizacji strategicznej. U dzieci w wieku do 14 lat stosuje się pojęcie „dzieci dopuszczające się wykroczeń seksualnych”, aby uniknąć penalizowania ich jako „sprawców” i „sprawczyń”, a ich działań jako „nadużycia”.

    Konsekwencje dla pokrzywdzonych dzieci i nastolatków są bardzo różne. Zależą od wielu czynników – na przykład od tego,

    • jak intensywna była dana ingerencja i jak duża była różnica wieku,
    • jak duże poczucie bezradności i bycia zdanym na czyjąś niełaskę miała osoba pokrzywdzona w danej sytuacji,
    • jak wyglądała relacja między dzieckiem dopuszczającym się naruszenia a dzieckiem pokrzywdzonym.

    W niektórych przypadkach skutki są wręcz porównywalne z konsekwencjami molestowania seksualnego przez osoby dorosłe. To, czy dziecko lub nastolatek jest w stanie przepracować napaść, której doświadczyli ze strony innych dzieci lub młodzieży, bez długofalowych konsekwencji, zależy zasadniczo od tego, jak wcześnie dorośli zauważą, że dochodzi do takiego naruszenia, wkroczą do akcji oraz zapewnią wsparcie i swoją obecność dla osób pokrzywdzonych.

    Dzieci i nastolatkowie doświadczający zachowań napastliwych seksualnie ze strony innych dzieci i młodzieży mają prawo do ochrony i pomocy. W niektórych przypadkach można zapewnić to poprzez odpowiednią pedagogicznie reakcję specjalistów – w razie potrzeby po zasięgnięciu porady w specjalistycznej poradni. Czasami pokrzywdzone dzieci i nastolatkowie potrzebują własnych konsultacji w specjalistycznej poradni, a w razie potrzeby także wsparcia terapeutycznego.

    Napastliwe seksualnie zachowania dzieci i młodzieży mogą mieć różne przyczyny. Własne doświadczenia przemocy (seksualnej) ze strony dzieci, młodzieży lub dorosłych mogą – ale nie muszą – odgrywać rolę w tym procesie. Niektóre dzieci i nastolatkowie są w nieodpowiedni sposób konfrontowani z seksualnością osób dorosłych w rodzinie lub mają styczność z materiałami pornograficznymi.

    Wśród dziewcząt, a przede wszystkim chłopców dopuszczających się ingerencji znajduje się wiele osób, które chcą dominować nad innymi i mają trudności z respektowaniem granic. Niektórzy próbują kompensować własne uczucia bezradności lub niemocy zachowaniami napastliwymi seksualnie. Czasami bardzo małe dzieci nie są jeszcze w stanie kontrolować swoich impulsów.

    Zmasowane ingerencje seksualne nastolatków i dzieci, powtarzające się wielokrotnie, których nie udaje się powstrzymać poprzez podejmowanie działań pedagogicznych, mogą wskazywać na zagrożenie dobrostanu dziecka lub nastolatka wykazującego zachowania napastliwe. W takich przypadkach pedagodzy są zobowiązani do zasięgnięcia specjalistycznego wsparcia zgodnie z § 8a kodeksu społecznego, w skrócie SGB, VIII. Grupy zawodowe pozostające w kontakcie zawodowym z dziećmi i młodzieżą mają prawo do otrzymania takiego wsparcia (§ 8b SGB VIII).

    Dzieci i nastolatkowie wykazujący zachowania napastliwe seksualnie mają prawo do otrzymania pomocy. Aby położyć kres takim zachowaniom i przepracować przyczyny leżące u ich podstaw, potrzebne jest wsparcie wykwalifikowanych specjalistów pedagogicznych, a także specjalistyczne oferty doradztwa i terapii.

    Nie, ciekawość seksualna oraz poznawanie własnego ciała i ciał innych dzieci są częścią zdrowego rozwoju seksualnego dzieci i młodzieży.

    Warto rozmawiać z dziećmi o granicach i zasadach, aby zapobiegać ingerencjom seksualnym, a także niezamierzonym obrażeniom. Ogólny zakaz zabawy „w doktora” zwiększa ryzyko pozostawienia dzieci samym sobie po doświadczeniu ingerencji.

    Kontakty seksualne za obopólną zgodą między nastolatkami w zbliżonym wieku naturalnie również nie stanowią przemocy seksualnej. Czasami jednak trudno jest ocenić granicę między seksualnością za obopólną zgodą a ingerencją. Dokonując takiej oceny, należy uwzględnić, czy osoby zaangażowane w daną sytuację są „równe sobie” oraz czy oboje są w ogóle zdolni do wyrażenia zgody i czy nikt nie wywierał presji lub przymusu.

    Na przykład presja społeczna ze strony rówieśników w wieku nastoletnim może skłonić daną osobę do wyrażenia zgody na czynności, z którymi właściwie nie czuje się dobrze.

    Przemoc seksualna i ingerencje w Internecie

    Coraz więcej sprawców i sprawczyń sięga do mediów cyfrowych w celu seksualnego wykorzystywania dzieci. Określa się to również jako nadużycia seksualne z wykorzystaniem mediów cyfrowych lub nadużycia seksualne z zastosowaniem mediów cyfrowych. Nadużycia seksualne za pośrednictwem mediów cyfrowych mogą być realizowane na różne sposoby, na przykład:

    • Fotografowanie lub filmowanie czynności seksualnych z udziałem dzieci. Fachowo określa się to jako obrazy będące nadużyciem. Niektórzy ludzie (a także kodeks karny) określają to także jako pornografię dziecięcą, co jednak bagatelizuje powagę czynu.

    • Rozpowszechnianie obrazów będących nadużyciem z udziałem dzieci w Internecie.

    • Korzystanie z Internetu w celu wywierania wpływu na dziecko, aby doprowadzić do molestowania seksualnego tego dziecka (nazywa się to cyber groomingiem).

    • Wysyłanie w Internecie zdjęć lub filmów o charakterze erotycznym bez zgody osoby fotografowanej lub filmowanej. Grożenie wysłaniem takich zdjęć i szantażowanie osoby pokrzywdzonej.

    • Wysyłanie dzieciom pornograficznych zdjęć lub filmów wbrew ich woli.

    W przypadku znalezienia w Internecie obrazów będących nadużyciem należy zgłosić to online do właściwej jednostki jugendschutz.net lub wspólnej jednostki Verband der Internetwirtschaft e. V. i Freiwillige Selbstkontrolle Multimedia-Diensteanbieter e. V. Można zgłosić sprawę również bezpośrednio na policję lub do właściwego urzędu kryminalnego kraju związkowego. Wiele z tych organów dysponuje specjalnymi działami do spraw przestępczości internetowej.

    W sieciach społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram itp., można zgłosić wpisy, komentarze lub osoby wysyłające obrazy będące nadużyciem bezpośrednio do dostawcy usług, korzystając ze zintegrowanej funkcji zgłaszania naruszenia.

    Rodzice powinni odkrywać Internet wspólnie z dziećmi. Powinni towarzyszyć im w pierwszych krokach i uzgodnić z nimi zasady korzystania z Internetu. To znaczy na przykład logowanie dzieci w wieku wczesnoszkolnym na bezpiecznych stronach internetowych. Im starsze jest dziecko, tym bardziej trzeba negocjować, które strony może odwiedzać, a których nie. Jak długo może siedzieć z laptopem, smartfonem lub przy komputerze? Czym może się zajmować? Z kim może się zaprzyjaźnić online? Takie kwestie należy ustalić wspólnie.

    Generalnie nie należy kierować się nadmiernymi obawami, ale warto zachować czujność. Całkowity zakaz korzystania z Internetu może prowadzić do tego, że dzieci i nastolatkowie będą poruszać się w sieci bez wiedzy swoich opiekunów i nie zwierzą się w razie negatywnych doświadczeń. Matki i ojcowie powinni interesować się tym, na jakich stronach internetowych lub w jakich sieciach społecznościowych przebywają ich dzieci. Powinni dopytywać, jeśli mają poczucie, że coś jest nie tak. Materiały, które będą konkretną pomocą na ten temat, są dostępne w portalu „Wissen hilft schützen” (Wiedza pomaga chronić).

    Jaka pomoc jest dostępna dla osób pokrzywdzonych?

    Konsekwencje dla osób pokrzywdzonych, które w dzieciństwie lub młodości doświadczyły przemocy na tle seksualnym, mogą być bardzo różne. Ich zakres sięga od obciążeń i zaburzeń psychicznych poprzez schorzenia fizyczne aż do trudności ekonomicznych, a nierzadko również egzystencjalnych. Doświadczenie pokazuje, że odpowiednia profesjonalna pomoc łagodzi skutki przemocy i może być wsparciem dla osób pokrzywdzonych. Może to być zarówno doradztwo, terapia i pomoc w sytuacjach kryzysowych, jak i odciążenie w codziennym życiu oraz pomoc finansowa. Możliwe jest także podjęcie kroków prawnych.

    Poradnia służy wsparciem osobom w potrzebie. Możesz także zwrócić się do poradni, jeśli spotkało Cię nadużycie seksualne lub podejrzewasz nadużycie oraz potrzebujesz konkretnego i praktycznego wsparcia lub dodatkowych informacji.

    W poradni możesz w spokojnych warunkach opowiedzieć specjalistom, co się dzieje. Opowiedz o swojej sytuacji. Pytaj o wszystko, o co chcesz zapytać – nawet jeśli nie masz pewności. Doradca porozmawia z Tobą o tym, jakie masz możliwości i jak możesz dalej postąpić – aby pomóc Ci w samodzielnym podjęciu odpowiedniej decyzji.

    Udzielenie porady jest z zasady bezpłatne, w rzadkich przypadkach odbywa się na zasadzie dobrowolnego datku. Naturalnie jest poufne, a na życzenie również anonimowe. Zgłaszając się do poradni, nie podejmujesz żadnych wiążących kroków ani tym bardziej kroków prawnych.

    • Jak działają poradnie?Więcej informacji o poradniach i ich pracy znajdziesz tutaj.
    • Gdzie dostępna jest pomoc w Twojej okolicy? Poradnie w swojej okolicy znajdziesz w rubryce „Znajdź pomoc“.
    • Jak pomaga telefon zaufania? Konsultantka Tanja von Bodelschwingh opowiada o tym w rozmowie z nami.

    Profesjonalne wsparcie może być szczególnie ważne w sytuacji kryzysowej. Na przykład, gdy trudno jest poradzić sobie z sytuacją samemu lub przy wsparciu bliskich, oraz gdy nie wiesz, co robić dalej. Każdy człowiek ma prawo do profesjonalnej pomocy – w każdej chwili.

    Oferty pomocy dla osób w sytuacji kryzysowej różnią się pod względem dostępności oraz rodzaju wsparcia. Do najważniejszych ofert należą:

    • centra interwencji kryzysowej i socjalna pomoc psychiatryczna

    • doradztwo telefoniczne i centra kryzysowe

    • konsultacje online

    • psychologiczno-społeczne punkty kontaktowe i poradnie

    • lekarze i psychoterapeuci

    • ambulatoria do spraw doświadczeń traumatycznych, ochrony przed przemocą, ochrony dzieci lub ambulatoria psychiatryczne

    • schroniska

    W sytuacji zaostrzenia kryzysu, gdy przeżywasz załamanie psychicznie, potrzebna jest natychmiastowa pomoc. Zadzwoń do służb ratowniczych pod numer 112. Możesz zadzwonić pod ten numer również w przypadku, gdy masz myśli samobójcze i pilnie potrzebujesz pomocy. W nagłych przypadkach pomoc oferują także służby psychiatryczne i policja. Numer telefonu na policję to 110.

    W każdej chwili dostępna jest także możliwość przyjęcia do kliniki w trybie nagłym. Personel medyczny i terapeutyczny wie, co należy zrobić w nagłych przypadkach. Zapewni wsparcie w postaci rozmów terapeutycznych, a w razie potrzeby także wsparcie farmakologiczne. W każdym przypadku nie zwlekaj z szukaniem pomocy.

    • Rozpoznanie kryzysu i znalezienie pomocy: Jak rozpoznać kryzys i gdzie znaleźć pomoc? Dowiesz się tutaj.

    Tak. Jeśli chcesz przeprowadzić obdukcję medyczną i udokumentować odniesione obrażenia, możesz zwrócić się do przychodni dla ofiar przemocy. Dotyczy to szczególnie przypadków, w których od popełnionego czynu minęło dopiero kilka godzin lub dni. Przeprowadzenie badania i sporządzenie dokumentacji jest tutaj możliwe bezpłatnie i bez zgłoszenia na policję. Dzięki temu masz możliwość zabezpieczenia dowodów, a potem możesz w spokoju zastanowić się, czy chcesz wnieść skargę.

    Tego typu badania są wykonywane w większości szpitali. Po badaniu otrzymasz ekspertyzę. Dokument ten może służyć jako dowód w późniejszym postępowaniu i możesz zabrać go ze sobą na dokonanie zgłoszenia. Nie musisz jednak posiadać takiego dokumentu, aby dokonać zgłoszenia. Wykaz miejsc, w którym można przeprowadzić obdukcję anonimowo, znajduje się tutaj.

    Ambulatoria do spraw ochrony dzieci są z kolei ukierunkowane na ochronę medyczną dzieci. Wykonują badania w przypadku (podejrzenia) nadużycia fizycznego lub psychicznego, zaniedbania bądź przemocy na tle seksualnym wobec dzieci, a w razie potrzeby organizują dalszą pomoc.

    Wiele osób pokrzywdzonych opowiada, że wymiana doświadczeń z innymi pokrzywdzonymi bardzo im pomogła. Dzięki temu dowiesz się, że nie jesteś sam(a) ze swoimi przeżyciami. Dobrym i bezpiecznym środowiskiem w tym zakresie są grupy samopomocy.

    W spotkaniach tych często chodzi nie tyle o konkretne doświadczenia przemocy, ile bardziej o sposoby na radzenie sobie w codziennym życiu i wzajemne wsparcie. Dostępne są również fora internetowe, na których kontaktują się osoby pokrzywdzone z powodu przemocy na tle seksualnym.

    • Tak może pomóc grupa wsparcia: Na co zwrócić uwagę i jak znaleźć dla siebie odpowiednią grupę lub właściwe forum internetowe – dowiesz się tutaj.
    • To dodaje odwagi innym osobom pokrzywdzonym: Max Ciolek opowiada o swoich doświadczeniach w grupie wsparcia. Nicolas Haaf mówi o swojej drodze do przepracowania.

    Osobom pokrzywdzonym, ale także ich bliskim, psychoterapia może pomóc w przepracowaniu doświadczeń przemocy i ich konsekwencji. Psychoterapia to sposób leczenia schorzeń psychicznych lub fizycznych na tle psychicznym za pomocą metod potwierdzonych naukowo. Jest realizowana w formie indywidualnej rozmowy między osobą pokrzywdzoną a terapeutą oraz w formie ćwiczeń, a w przypadku dzieci również poprzez zabawy.

    Jeśli się zastanawiasz, czy psychoterapia jest rozwiązaniem dla Ciebie, być może pomocne będą poniższe pytania:

    • Czy czuję się inaczej niż zwykle? Czy to mnie niepokoi?

    • Czy muszę ciągle w kółko myśleć o doświadczeniu przemocy?

    • Czy mam więcej zmartwień i obaw?

    • Czy mam dolegliwości fizyczne?

    • Czy mam problemy ze snem? Czy sypiam więcej niż zwykle?

    • Czy jestem agresywny(-a) lub rozdrażniony(-a)?

    • Czy mam trudności z wykonywaniem codziennych spraw lub chodzeniem do pracy?

    • Czy rozmowy z przyjaciółmi już mi nie pomagają? Czy nie mam nikogo, z kim mogę porozmawiać o tym, jak się czuję?

    • Czy znajomi i przyjaciele martwią się o mnie?

    • Czy potrzebuję wsparcia?

    Chcesz wiedzieć więcej? Przydatne informacje na temat psychoterapii oraz sposobów znalezienia odpowiedniej pomocy dla siebie są dostępne tutaj.

    Jeśli chcesz, aby przeciwko sprawcy lub sprawczyni podjęto postępowanie na mocy prawa karnego i wydano wyrok skazujący, możesz zgłosić popełnienie przestępstwa na policję. Uruchomione zostanie wówczas dochodzenie, podczas którego policja i prokuratura podejmą próbę ustalenia przebiegu zdarzeń. Jeśli dostępny jest wystarczający materiał dowodowy, może dojść do procesu karnego przed sądem i do skazania sprawcy lub sprawczyni. Oprócz tego masz także możliwość wniesienia pozwu cywilnego przeciwko sprawcy lub sprawczyni. W postępowaniu cywilnym możesz domagać się odszkodowania lub zadośćuczynienia.

    Wiele osób ma jednak na początku trudności ze zorientowaniem się w kwestiach prawnych. Istnieje mnóstwo zasad i formalności. Osoby pokrzywdzone lub opiekunowie pokrzywdzonych dzieci i nastolatków zastanawiają się na przykład: „Czy powinniśmy zgłosić tę sprawę?”, „Co wtedy mnie czeka?”, „Jak wygląda praca policji?”, „Co dzieje się przed sądem?”, „Jakie kroki chcę wykonać?”. Oprócz tego bycie świadkiem w takim postępowaniu lub samodzielne wniesienie skargi może być bardzo obciążające.

    • Te informacje będą pomocne: Dostępne możliwości podjęcia kroków prawnych oraz inne informacje dotyczące przepisów prawa znajdują się tutaj.

    • Co może Cię spotkać? Zasięgnij najpierw porady w poradni lub u prawnika. SW ten sposób możesz podjąć decyzję o kolejnych krokach na podstawie konkretnych informacji.

    • Co dla osób pokrzywdzonych oznacza postępowanie karne? Prawniczka Petra Ladenburger opowiada w rozmowie z nami o motywacjach osób pokrzywdzonych i o tym, jak nabierają odwagi.

    Osoby pokrzywdzone przemocą seksualną w dzieciństwie i młodości mogą wystąpić o pomoc finansową. Wsparcie finansowe nie cofnie krzywd wyrządzonych przez nadużycie seksualne. Aby jednak móc lepiej poradzić sobie z jego konsekwencjami, wielu pokrzywdzonych często potrzebuje pomocy psychologicznej i medycznej przez długi czas. Wsparcie finansowe może częściowo pomóc w pokryciu takich kosztów, aby umożliwić powrót do lepszego życia. Droga do pomocy finansowej może jednak kosztować dużo czasu i sił. Podczas dochodzenia roszczeń odszkodowawczych trzeba spełnić wiele wymogów sądowych i administracyjnych. Jeśli zdecydujesz się wystąpić z wnioskiem o wsparcie finansowe, zalecamy zasięgnięcie porady we właściwej poradni specjalistycznej.

    Chcesz wiedzieć więcej? Przydatne informacje na temat pomocy finansowej i konkretnych świadczeń są dostępne tutaj.

    Dzwoń – także w razie wątpliwości

    Porozmawiaj z doradcami telefonu zaufania ds. nadużyć seksualnych. Dzwonisz anonimowo i bezpłatnie.

    0800 22 55 530

    Godziny telefoniczne:

    Pon, śr, pt: 9.00–14.00
    Wt, czw: 15.00–20.00

    Napisz wiadomość – bezpiecznie i poufnie

    Obsługa telefonu zaufania ds. nadużyć seksualnych udziela porad również drogą e-mailową. Doradztwo jest poufne dzięki rejestracji.